De houtduif is onze grootste duif en de meest voorkomende, grijspaarse kop, grijze bovendelen en grijsroze borst, zwarte armpennen en zwarte eindband. Een witte vlek in de nek en op de vleugels een witte band.Soms agressief naar soortgenoten en andere vogels bij hun nestplaats en tijdens het foerageren. Ze kunnen flinke klappen uitdelen met de vleugels.

Het opvliegen kun je duidelijk vernemen omdat het klapperen van de vleugels veel geluid maken.

Ze broeden het liefst in bossen, parken en tuinen, maar soms ook op gebouwen. Ze leggen hun 2 eieren in een rommelig nest gemaakt van takken. Kraaien zijn de belangrijkste predatoren, die roven de eieren en soms ook jonge vogels.

Er overwinteren enorme groepen houtduiven uit Noord- en Oost-Europa in West-Europa.
In Nederland is de jacht op de houtduif toegestaan van 15 oktober tot en met 31 januari., buiten deze tijd kan er soms een ontheffing worden verleend voor beheer- en schadebestrijding.